ĂN CHAY DỄ HAY KHÓ? (Phần 1)

Ăn chay vốn tự nhiên nên là một việc bình thường và đơn giản với tất cả mọi người, nhưng tùy theo góc độ và quan niệm của mỗi người việc thực hành ăn chay theo đa số mọi người đã trở nên là một phong cách sống nghiêm ngặt và kỷ luật. Có lẽ chính quan niệm về sự nghiêm ngặt này đã đóng khung suy nghĩ và làm cho việc ăn chay trở nên khó khăn hơn. Vì thế, những người ăn chay đã phải tìm rất nhiều cách để có thể theo đuổi sở thích và phong cách sống này. Và cùng với sự đa dạng trong những phương pháp thực hành khác nhau của họ, thế giới ăn chay cũng trở nên huyền bí và rất khó cho những người mong muốn ăn chay tham gia vào.

Trước tiên, vì sao ăn chay lại là một việc tự nhiên và đơn giản với tất cả mọi người?

Thứ nhất, đã từng có báo cáo nghiên cứu về sinh học cho rằng, cấu tạo cơ thể con người vốn dĩ được tiến hóa từ động vật ăn cỏ (thực vật), theo những luận điểm trong báo cáo đó, theo tự nhiên, hệ tiêu hóa của con người vốn được cấu tạo thích hợp cho việc hấp thụ rau củ, thực vật hơn là các loại thịt động vật. Tuy nhiên với sự tiêu thụ thực phẩm đa dạng ngày nay, những luận điểm này cũng không có gì đáng nói, ngoại trừ một điểm là, ăn thực vật là sự bổ sung tự nhiên phù hợp với cơ thể con người.

Thứ hai, tất cả chúng ta, trong suốt cuộc đời ai chưa từng tiêu thụ các loại thực phẩm rau củ, hoa quả cũng như sử dụng các món ăn có bổ sung trực tiếp hoặc gián tiếp các loại rau củ và hoa quả khác nhau. Nếu nhìn từ góc độ ăn thực vật hay ăn món ăn làm từ thực vật (thay vì chay) thì tất cả chúng ta đều có kinh nghiệm vô cùng phong phú. Như vậy thử tưởng tượng nếu bữa ăn chỉ là giảm đi, hay thiếu vắng đi các món ăn hay nguyên liệu từ thịt, cá, hải sản… thì đấy đã cơ bản là một bữa ăn chay (đồng ý là mùi vị hay chất lượng dinh dưỡng cũng sẽ thay đổi, nhưng khoan nói về điều này)

Thứ ba, nguồn thực phẩm từ thực vật cũng như việc chế biến các món ăn từ thực vật xét theo góc độ làm từ A-Z thì dễ dàng với hầu hết mọi người hơn là việc chăn nuôi, giết mổ và chế biến các món mặn. Thử tưởng tượng, nếu bạn bắt buộc phải sinh tồn trong một khu rừng và bạn không phải là một người có quá nhiều kỹ năng hay kinh nghiệm, thì để có thức ăn, điều đầu tiên bạn nghĩ đến là hái lượm hay đi săn?

Thứ tư, với “ăn chay” dù là chế độ nào, những người lựa chọn đi theo phong cách này đều có lý do riêng của mình. Mà trong hầu hết những lý do mà họ chọn thì đều đến sự thay đổi trong cách nhìn nhận thế giới cũng như thay đổi trong ý thức của họ, chính vì điều đó là động lực để họ kiên định với lựa chọn của mình, thậm chí khiến họ không thể nào quay lại chế độ ăn như trước (sử dụng thịt cá...). Một số khác họ đến với ăn chay như một phong cách lành mạnh, tốt cho sức khỏe cũng như thời thượng, thì thế giới ăn chay đối với họ lại trở nên vô cùng phong phú, đầy màu sắc, đủ lâu để giữ chân họ trải nghiệm cho đến khi khiến bản thân quen với nó.

Thế vì sao “ăn chay” lại trở nên khó khăn ?

Đối với những người đã và đang trong chế độ ăn chay ít nhiều cũng sẽ có một số người đồng ý rằng, đã có lần cảm thấy duy trì việc ăn chay là khó khăn. Với những người mới, mong muốn tham gia vào thế giới ăn chay thì có lẽ trải nghiệm về những khó khăn này lại càng rõ ràng hơn, nhất là sau khi sự hào hứng và tò mò đã giảm bớt đi phần nào. Hãy cùng điểm qua những trở ngại phổ biến trong việc ăn chay.

1. Những định kiến về việc ăn chay 

“Chay” hay “Trai” vốn bắt nguồn từ tôn giáo khi hướng dẫn mọi người thực hành ăn uống mà không phải giết hại động vật để lấy thịt. Trong từng tôn giáo khác nhau, quy định về việc ăn chay hay giữ gìn chay giới cũng khác nhau và rất nghiêm ngặt cho những người tu hành vì nhiều mục đích và ý nghĩa khác nhau. Đối với người tu đạo, thực hành tôn giáo, thì việc này đối với họ quan trọng là “giữ giới” hơn là ăn uống. Và có lẽ, khái niệm này phổ biến nhất là từ Phật Giáo. Ở Việt Nam cũng như Châu Á, với lịch sử lâu đời của các tôn giáo này, những hướng dẫn ăn chay của các tôn giáo đã ăn sâu vào ý thức của người dân. Khiến hình thành những định kiến về “ăn chay” gắn liền với tôn giáo, từ đó mọi người coi việc “ăn chay” là lối ăn uống chỉ dành cho những người tu hành, đạo hạnh, kèm theo đó là rất nhiều các ước định là ăn chay thì phải thế này mới đúng, mới được, còn khác đi thì sai, thì không đúng, thì không còn là “ăn chay”… vô hình chung khiến chia ra thành hai nhóm, người ăn chay và người không ăn chay.

Một định kiến khác cũng thường xuyên được nhắc tới như một lý do mọi người không muốn ăn chay, đó là, các món ăn chay thì đơn điệu, nhạt nhẽo và thiếu dinh dưỡng. Quan niệm này dường như cũng hình thành từ việc nhìn vào bữa ăn “kinh điển” của các vị tu hành và một số thông tin so sánh phiến diện về các chỉ số dinh dưỡng giữa thực phẩm chay và các loại thực phẩm khác.

Một quan niệm nữa, khiến mọi người cũng phân vân trong việc lựa chọn ăn chay, đó là cách nghĩ: nếu chọn ăn chay thì bản thân sẽ phải hy sinh khẩu vị cũng như phải tự cách ly bản thân hoàn toàn với những món ăn yêu thích quen thuộc có nguồn gốc thịt cá. Song song với đó là phải liên tục tìm hiểu về các món ăn từ mức độ dinh dưỡng, nguồn gốc nguyên liệu, cách thức chế biến cũng như hình dung về mùi vị của những món ăn mới lạ mà mình chưa từng dùng qua bao giờ, một việc khiến mất khá nhiều công sức và thời gian, gây e ngại với những người mới ăn chay.

2. Ranh giới vô hình

Nếu như trên thế giới có nhiều hình thức ăn chay với những cái tên khác nhau, thì tại Việt Nam nói riêng, ăn chay và không ăn chay dường như có một lằn ranh Chay – Mặn. Thật đáng buồn là, vì những định kiến, hiểu lầm về việc ăn chay mà hầu hết mọi người đã tự chia thành hai nhóm như trên, và để bảo vệ quan điểm của mình, đôi lúc những người này còn công kích về cách ăn uống của nhau. Từ đó, khi những quan điểm mang tính xung đột lan rộng, nó đã ảnh hưởng không nhỏ đến cách nhìn nhận chung của nhiều người vốn chưa từng trải nghiệm về ăn chay là như thế nào.

3. Ăn chay – là “khác người” và sống trong “thế giới lạ”

Trong nhiều hình thức ăn chay, ăn chay tuyệt đối hay lối sống thuần chay (Vegan) có lẽ là đỉnh cao nhất trong thực hành ăn chay ngoài tu hành (tu hành còn đỏi hỏi tu nhân giữ nghiêm giới luật và tuân thủ nhiều giáo quy khác). Lối sống này đòi hỏi người ăn chay hoàn toàn từ bỏ việc tiêu thụ các sản phẩm có nguồn gốc tự thịt, cá, trứng, sữa... Những người theo phong cách sống này khiến họ trở nên kỷ luật hơn trong lối sống của mình ngay cả trong việc bình thường nhất là ăn uống hàng ngày. Và để đảm bảo được phong cách sống đó, khiến họ dường như khác biệt hơn trong mắt những người xung quanh, cũng như giữ mình luôn phải tìm hiểu thêm nhiều kiến thức phục vụ cho việc ăn uống cá nhân. Từ đây cũng hình thành nên những cộng đồng chia sẽ kinh nghiệm và kiến thức trong việc thực hành ăn chay, và tạo nên một “thế giới khác lạ”, thế giới của những người ăn chay.

Một khía cạnh khác lạ nữa là, để thực hành ăn chay, có ít nhất 2 yếu tố khiến cho việc duy trì ăn chay trở nên khó khăn, đó là: kiến thức và điều kiện kinh tế; Về mặt kinh tế: không phải tự nhiên mà phong cách sống thuần chay đôi khi bị gắn mác với cuộc sống sang chảnh hoặc trái ngược hoàn toàn là bần hàn. Điều này cũng có những lý do nhất định: việc các món ăn chay phong phú mang đậm yếu tố cá nhân khiến cho việc ăn chay đòi hỏi người ăn sẽ ít nhiều phải bỏ thời gian công sức tìm hiểu cũng như tự chế biến các món ăn cho mình hàng ngày, việc mà tốn kha khá thời gian trong một xã hội vốn vội vã như ngày nay. Hoặc để khám phá món mới hoặc tiết kiệm thời gian thì tìm đến những nhà hàng chay cũng là một cách, nhưng lại đòi hỏi sự tốn kém. Trái ngược hoàn toàn với đó thì những người ăn chay đơn giản, anh chóng hoặc lựa chọn những quán chay bình dân hay “từ thiện” thì lại bị coi như kém hơn về kinh tế. Hay việc các quán ăn từ thiện, hay các nhóm phát cơm thiện nguyện cũng thường dùng các món chay trong thực đơn của mình khiến cho món chay trở nên “rẻ tiền”. Cả hai “nhãn” này đều có ý tiêu cực nhất định khiến cho không phải ai cũng muốn bị dán lên mình. Về mặt kiến thức, khi việc ăn uống không còn là tùy tiện, khi phải ăn sao cho đúng, thì đòi hỏi người ăn phải trang bị kiến thức và có sự tìm hiểu nhất định. Việc này cũng gây khó khăn hơn khi đa số mọi người ít có động lực bỏ thời gian cho việc tìm hiểu về dinh dưỡng, món ăn hay hơn nữa là thiết kế khẩu phần dinh dưỡng, hay chế độ ăn cho bản thân.  

Trên đây là một số những ý kiến điểm qua về việc ăn chay là dễ hay khó đưa ra để mọi người cùng tham khảo. Để khắc phục những khó khăn này chúng tôi sẽ giới thiệu một số khuyến nghị mà theo chúng tôi là có thể giúp ích cho mọi người trong phần sau. 

—————————————————

BIỂN PHƯƠNG

Ăn chay theo cách của bạn

Hotline: 098 680 0046

Email: info@bienphuong.com

Website: bienphuong.com